Spis treści
Oświetlenie w przestrzeni miejskiej choć wydawać by się mogło, że służy głównie do przedłużenia funkcjonowania miasta czyli długości dnia życia miasta, pełni obecnie wiele innych funkcji.
Z biegiem lat pojawiło się wiele wyzwań, na które odpowiada oświetlenie miejskie. Za podstawowe funkcje oświetlenia należy uznać spełnienie następujących haseł: „widzieć i być widzianym” oraz „ukazywać”. W ostatnich latach poprzez rozwój technologii oświetleniowej nastąpił rozwój znaczenia oświetlenia i ma ono także obecnie „ożywać” i „zabawiać”.
„Widzieć i być widzianym”
Światło sztuczne pozwala się poruszać i zapewnia bezpieczeństwo poprzez widoczność oraz sygnalizację. Ostrzega i informuje o ruchu, zapewnia widoczność poruszających się pojazdów i pieszych, a także pozwala zauważyć przeszkody. Od początku XX wieku, wraz z rozwojem przemysłu samochodowego oraz zmianami w kształtowaniu miast poprzez budowę nowych ciągów komunikacyjnych, zaczęła narastać potrzeba i wiedza na temat zastosowania oświetlenia sztucznego w przestrzeni miejskiej. Pojawiły się zasady dotyczące projektowania i spełnienia wymagań oświetleniowych. Formy oświetleniowe w postaci latarni miejskich zaczęły dominować w przestrzeni miasta.
Formy współczesnych latarni oświetleniowych dają projektantom ogrom możliwości, które mogą wykorzystać zarówno do zapewnienia komfortu użytkownikom danego obszaru, jak również do wywołania odpowiedniego wrażenia i pozytywnego odbioru takiego miejsca. Zasady doboru latarni zależą od wymagań charakteru przestrzeni, inwestora oraz norm oświetleniowych. Za to ostatnie odpowiada w przestrzeni miejskiej (CEN). Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) wprowadził normę EN13201, która stanowi podstawę do poszukiwania odpowiedzi na temat spełnienia warunków oświetleniowych w przestrzeniach miejskich.
Obecnie obowiązująca norma składa się z czterech części:
1 – PKN-CEN/TR 13201-1:2007
Tytuł: Oświetlenie dróg – Część 1: Wybór klas oświetlenia
2 – PN-EN 13201-2:2007
Tytuł: Oświetlenie dróg – Część 2: Wymagania oświetleniowe
3 – PN-EN 13201-3:2007
Tytuł: Oświetlenie dróg – Część 3: Obliczenia parametrów oświetleniowych
4 – PN-EN 13201-4:2007
Należy zwrócić uwagę, że norma ta nie tylko opisuje warunki jakie powinny panować na drogach, ale także na chodnikach i miejscach gdzie poruszają się piesi. 
Nocny, nieoświetlony krajobraz wielu osobom kojarzy się z niebezpieczeństwem. Wynika to z przekonania, iż za „każdym rogiem” czyhać może napastnik. W ankiecie przeprowadzonej przez niemieckich studentów w Stuttgarcie w 2001 roku wyszło, że 80% użytkowników przestrzeni publicznej uważa, że „światło” zapewnia bezpieczeństwo. Sztuczne oświetlenie staje się więc nieodzownym czynnikiem zapewniającym możliwość korzystania z przestrzeni miejskiej po zapadnięciu zmroku.
Zapewnia dobre samopoczucie oraz zdrowie. Sprawia, iż przestrzeń staje się użyteczna. Dlatego tak ważne jest nie tylko dobór formy oprawy oświetleniowej ale jej odpowiednie parametry techniczne. Funkcjonalność oświetlenia wyraża się w zapewnieniu równomierności luminancji poziomych płaszczyzn oraz stworzeniu korzystnych warunków dla użytkowników. Ekonomiczne aspekty odnoszą się zarówno do instalacji, jak i eksploatacji. Ważną rolę odgrywać więc będzie rozstawienie słupów oraz ich wysokość, a także zastosowane oprawy i sam proces żywotności źródeł światła oraz ich wydajność. Przy tworzeniu takiego właśnie oświetlenia główną rolę będą odgrywać wszelkie aspekty zawarte w wielkościach fotometrycznych, normach, wytycznych i procedurach. To światło ma bardziej techniczny- policzeniowy wyraz. Firma Elmarco przygotowała dla projektantów wykaz, który umożliwia w sposób optymalny dobór wysokości opraw i ich rozstawienie.
Myślenie o zapewnieniu bezpieczeństwa po zapadnięciu zmroku sprawiło, iż technika oświetleniowa zmierzała do stworzenia środowiska bliskiego dziennemu oświetleniu. Rezultatem takiego rozumowania jest współcześnie realizowane oświetlenie parkingów, ulic, placów i parków, gdzie priorytetem jest uzyskanie optymalnego natężenia oświetlenia. Technologia oświetleniowa doprowadziła do sytuacji, gdy obszary światła wokół pojedynczych latarni rosły w coraz większe, aż w końcu się połączyły, tworząc rozległe morze światła .
Boston – fot. G. Pęczek
Podstawowym zadaniem oświetlenia jest realizacja hasła „widzieć i być widzianym”. Odnosi się to zarówno do pieszych, jak i do ruchu samochodowego. Bezpieczeństwo użytkowników nadal zdaje się odsuwać inne aspekty na drugi plan, dlatego oświetlenie miasta zazwyczaj kojarzone jest ze światłem latarni towarzyszącym ciągom komunikacyjnym. Jest to typowe i powszechne oświetlenie, które stara się w najbardziej funkcjonalny sposób służyć bezpieczeństwu. Wszelkie czynniki je określające są zawarte w użytecznych i ekonomicznych ramach.
